Waaraan merk je dat je een lichte verstandelijke beperking hebt?
“Mensen begrijpen me vaak niet. Ze luisteren dan niet en geven me niet de tijd om iets uit te leggen. Dan word ik boos; ik kijk ze vuil aan en loop kwaad weg. Dan moeten ze me met rust laten. Want anders word ik nog veel bozer en kan het wel een dag duren voor ik weer met die persoon wil praten. Soms kan ik het allemaal niet meer aan: ik ben dan bang dat mensen me niet begrijpen en vraag me af of ik het wel goed doe op mijn werk. En dan is er ook de angst om toch weer drugs te gaan gebruiken. Mijn hoofd wil geen drugs meer, maar mijn lichaam vraagt er wel om. Het is moeilijk om dat dan niet te doen, zeker als mijn hoofd zo vol is met van alles.

Nu gaat het beter, wat heb je geleerd?
“Als ik een terugval in mijn verslaving heb, ben ik daar nu eerlijk over tegenover anderen. Ik voel me schuldig, maar probeer mezelf niet meer naar beneden te halen. Mijn begeleider op de woning en die van De Brug (de verslavingskliniek) helpen me te accepteren dat afkicken moeilijk is. Daarna kijken we wat ik een volgende keer anders zou kunnen doen.
Als ik merk dat anderen niet de tijd nemen om rustig naar me te luisteren, probeer ik te zeggen dat ze maar terug moeten komen als ze meer tijd hebben. Dan hoef ik niet meer boos te worden.
Ook heb ik geleerd om minder in mijn hoofd te zitten, maar te praten over wat me dwars zit.”

Wie helpen jou bij wat je moeilijk vindt?
“Henny en mijn broer kunnen allebei goed luisteren en met mij meedenken over een oplossing. Dat helpt mij beter, dan dat iemand zegt wat ik moet doen. Daar kan ik niet tegen. Mijn broer is een soort tweede vader voor me. Hij zegt dat ik mag zijn zoals ik ben en helpt me altijd als ik vragen heb of ergens mee zit. We bellen vaak. Mijn persoonlijk begeleider Henny helpt mij ook veel. We kennen elkaar al heel lang, ze begrijpt me goed. Ze merkt het wanneer ik prikkelbaar word. Dan kijken we waardoor dat komt. Ook weet ze wanneer ze me met rust moet laten.”

Waar ben je trots op?
“Dat ik al 5 jaar bij Hoek werk. Daar moet je flexibel zijn en dat ben ik ook. Ik doe mijn best, voel me verantwoordelijk en heb lol met mijn collega’s. Ook ben ik trots op dat ik voor gezelligheid zorg op de woning, ik hou van lol maken.”

Hoe kunnen andere mensen jou helpen als je het even niet meer weet?
“Door de tijd te nemen en goed te luisteren als ik iets wil vertellen. En me even met rust te laten als ik boos word. Dan loop ik een rondje om af te koelen en kom weer terug.”

"Een struikelblok bij Ranjith is dat hij moeilijk kan verwoorden wat er in zijn hoofd omgaat. Als anderen hem niet begrijpen, loopt hij boos weg en moet even met rust gelaten worden.”

Hoe help je Ranjith bij wat hij moeilijk vindt?
“Als hij boos wordt uit onmacht, helpt het ook om even een grapje te maken en zelf rustig te blijven en zachter te praten. Vaak kalmeert hij dan weer. Ook hou ik het gesprek open en maak hem duidelijk dat mijn kritiek over zijn gedrag gaat en niet over zijn persoon. Als hij vertelt dat hij weer gebruikt heeft, zeg ik bijvoorbeeld dat ik snap dat het moeilijk is en dat we het fijn vinden dat hij eerlijk is. Vervolgens praten we over wat hij anders kan doen en wat hij daarbij van ons nodig heeft.

Waar ben je trots op?
“Zijn enorme wil om te verbeteren. Je ziet echt dat hij zijn best doet om dingen anders te doen. Zijn huiswerk van de verslavingskliniek De Brug doet hij trouw. Hij vraagt daarbij hulp van mijn collega die ongeveer even oud is als hij: ‘want die begrijpt me wel’ en van een ouder iemand zoals ik of zijn broer: ‘want die is wijs en weet veel’, volgens Ranjith. Zijn goede wil blijkt ook uit dat hij later meestal zijn excuses aanbiedt als hij boos is weggelopen.”

Hoe kunnen anderen hem helpen?
Door de tijd te nemen om naar hem te luisteren en hem begrijpen. Of hem met een grapje uit zijn onmacht halen. En als dat niet lukt, hem even de ruimte geven om rustig te worden. Dan kan hij weer openstaan voor anderen en komt zijn behulpzame kant weer boven.”

“Ranjith is een graag geziene gast binnen ons bedrijf. Als hij binnenkomt, krijgt iedereen een glimlach op zijn gezicht. Hij maakt een praatje, haalt koffie, werkt goed samen en doet allerlei kleine klusjes. Hij is behulpzaam, welbespraakt en straalt zelfvertrouwen uit. Dat is zijn kracht, maar ook zijn valkuil. Want daardoor wordt hij vaak overvraagd en kan hij de verwachtingen niet waarmaken. Dan lukt het hem niet om te doen wat we hebben afgesproken. Dat is vervelend voor hem en soms lastig voor ons.”

Hoe help je Ranjith bij wat hij moeilijk vindt?
“Vooraf wist ik niets over mensen met een lichte verstandelijke beperking. Het was prettig geweest als iemand mij daar meer over verteld had. Gelukkig hebben we inmiddels een goede aanpak gevonden. Dat geldt ook voor de chef werkplaats, want hij stuurt Ranjith het grootste deel van de tijd aan. We hebben geleerd om de werkzaamheden voor Ranjith in hapklare brokken bij hem neer te leggen. Meerdere keren per dag bespreken we een opdracht met hem. Hij moet het echt horen, want opschrijven werkt niet.
Eens in de 3 maanden hebben we een bespreking met zijn persoonlijk begeleider en jobcoach over hoe het met Ranjith gaat. Daarbij schuift ook de chef werkplaats aan. Zo is het traject voor iedereen duidelijk. Wel zouden we vaker wat over zijn verslaving willen horen. Ook omdat hij regelmatig afwezig is.”

Waar ben je trots op?
“Inmiddels is Ranjith goed ingewerkt: hij weet hoe hij zijn klussen moet uitvoeren, bij wie hij wat kan vragen en waar hij gereedschap kan vinden en opbergen. Hij heeft zelfs zijn heftruckcertificaat gehaald. Als hij zijn verslaving goed de baas is, kan hij misschien ook op de trekker gaan werken. Hij is een gezellige en behulpzame collega.”

Hoe kunnen anderen hem helpen?
“Het lastig om je niet te laten misleiden door Ranjiths bijdehandse uitstraling. Daar heb ik geen tips voor. Maar als je merkt dat hij afspraken niet goed na komt is het belangrijk om hem te helpen overzicht te houden. Dus door zijn werkzaamheden in kleine brokjes aan te bieden. Dan helpt hij je goed en graag.”

Waaraan merk je dat je een lichte verstandelijke beperking hebt?
“Zelf beslissen wat ik moet doen of zeggen, vind ik lastig. Bijvoorbeeld als ik ruzie heb gehad of als ik vind dat een collega even moet meehelpen. Dan twijfel ik heel lang, ga ik malen en ben ik snel geïrriteerd of trek ik me terug. Door hoe het vroeger thuis was en het pesten op school, ben ik zo onzeker geworden.
Ik wilde altijd graag in de verzorging werken, maar mbo 1 was te moeilijk voor me. Daarom werk ik nu als gastvrouw in de zorg. Dat gaat goed. Maar soms vragen ze te veel tegelijk en denk ik dat ik niet snel genoeg ben. Dan raak ik geïrriteerd en twijfel ik of ze mij wel goed genoeg vinden.
Een beperking vind ik trouwens geen fijn woord. Ik heb het liever over dat ik moeilijk leer. In praktische dingen, zoals schoonmaken en koken, ben ik juist heel goed. Iedereen heeft wel een beperking.”

Nu gaat het beter, wat heb je geleerd?
“Door trainingen te volgen en veel over mijn onzekerheid te praten met mijn begeleiders, sta ik nu sterker in mijn schoenen. Ook heb ik geleerd hoe ik op een goede manier voor mezelf kan opkomen. Ik weet nu wat ik dan moet zeggen, al vind ik dat nog steeds spannend. Dat komt door het pesten.”

Wie helpen jou bij wat je moeilijk vindt?
“Mijn zus en mijn nicht; zij zeggen dat ik goed bezig ben. En dat ik niet zo hoef te twijfelen, maar gewoon voor mezelf mag opkomen. Met mijn begeleiders praat ik ook vaak over waar ik mee zit. Zij helpen me te bedenken wat ik het beste kan doen en zeggen. Dat vind ik nog steeds moeilijk en daar heb ik echt nog steun bij nodig.”

Waar ben je trots op?
“Dat ik altijd doorgegaan ben, ook als dingen tegenzaten. Daardoor ben ik toch gekomen waar ik nu ben. Na tussenstappen als vrijwilligerswerk, trainingen en stages, werk ik nu als gastvrouw in de zorg. En ik ben er trots op dat ik bijna zelfstandig kan gaan wonen. Ik haal zelf boodschappen, kook zelf en houd mijn kamer schoon. En ik kom uit met mijn weekgeld en hou zelfs over. Er komt alleen elke dag een begeleider van de buurwoning even langs om te horen hoe het gaat.”

Hoe kunnen andere mensen jou helpen als je het even niet meer weet?
“Als ik onzeker word, vind ik het fijn als mensen vragen wat er aan de hand is. Of dat ze me een complimentje geven omdat ik het goed doe. En als ik iets niet goed doe, heb ik liever dat ze zeggen hoe ik het beter kan doen. Dat werkt beter dan zeggen dat ik het fout doe. Ook helpt het als anderen goed met me meedenken, als ik vraag wat ik het beste kan doen.”

"De praktische kant van (begeleid) zelfstandig wonen kan ze goed aan. Sharon heeft soms nog moeite met het accepteren van haar beperking, het communiceren met medebewoners en het verwerken van haar emoties. Ook heeft ze veel behoefte aan bevestiging en nabijheid. Ze trekt daarom veel naar de begeleiding en zoekt aansluiting bij haar huisgenoten. Sociaal-emotioneel is ze nog onvoldoende zelfstandig.”

Hoe help je Sharon bij wat zij moeilijk vindt?
“Ik geef haar de tijd om haar verhaal te doen en haar goed te begrijpen. Dat geeft haar het gevoel dat ze er mag zijn en geeft haar vertrouwen. Ook help ik haar door uit te leggen, wat er gebeurt in een situatie en dat dat geen kritiek op haar is. Bijvoorbeeld dat ze geen medicijnen mag uitdelen op haar werk, omdat je daar bevoegd voor moet zijn. En dat het niets te maken heeft met dat haar collega’s haar niet vertrouwen.
Wekelijks hebben we een begeleidingsgesprek, waarin we lastige situaties bespreken en wat ze dan zou kunnen doen. Bijvoorbeeld hoe ze voor zichzelf kan opkomen of duidelijk kan maken wat ze moeilijk vindt. Daarnaast kan ze mij altijd bellen als er wat is. We maken samen een wandeling of doen boodschappen en praten ondertussen. Verder zit ik bij de huiskamervergaderingen. Zo krijg ik een beeld van hoe de bewoners met elkaar en met eventuele problemen omgaan. Dan kan ik hen daarin coachen.”

Wat is de kracht van Sharon?
“Sharon een spontane zorgzame jongedame die altijd wil weten hoe zij kan helpen. Ze gaat met respect met anderen om. Ook staat ze open om te zoeken naar een oplossing voor en samen met een ander. Ik zie ook echt dat ze daarin veel geleerd heeft. Ze is veel minder vaak boos. En als dat gebeurt, trekt ze zich nu even terug op haar kamer. Later kunnen we dan bespreken waarom ze boos reageerde. Verder houdt zij haar omgeving netjes en schoon.”

Hoe kunnen anderen haar helpen?
“Als er verwarring ontstaat tijdens een gesprek met Sharon is het goed om haar eerst af te leiden en op haar gemak te stellen. Bijvoorbeeld door een complimentje te geven of even over iets anders te praten. Daarna kun je de vraag op een andere en eenvoudige manier nog eens stellen en haar de tijd geven haar antwoord te formuleren.”

"Sharon heeft ook een betrokken en zorgzame kant. Maar soms bemoeit ze zich daardoor te veel met anderen en komt met adviezen die niet passen in die situatie. Zij voelt dat niet zo goed aan en dat roept dan irritatie op.
Op mijn 23e ben ik uit huis gegaan. Sindsdien hebben we een betere band. We appen, zien elkaar bij mijn ouders en gaan af en toe winkelen of een hapje eten. Of ze zoekt me op en helpt me met mijn baby. Dat is gezellig.”

Hoe help je Sharon bij wat zij moeilijk vindt?
“Als Sharon een probleem heeft op de woning of op haar werk, dan appt ze mij vaak. Ik leg haar rustig uit wat er aan de hand is en hoe ze naar de situatie kan kijken. Ze heeft nu eenmaal meer uitleg nodig dan een ander. Ook geef ik haar tips over hoe ze de situatie anders aan kan pakken. Bijvoorbeeld er niet meer op in gaan als een huisgenoot haar uitdaagt. Of gewoon haar eigen werk blijven doen, als ze vindt dat een collega niet goed werkt. De leidinggevende moet daar opletten, dat is niet haar taak. En dat zeg ik haar dan ook.”

Wat is de kracht van Sharon?
“Sharon heeft de afgelopen jaren een hele ontwikkeling doorgemaakt. Dat vind ik mooi om te zien. Ze is een stuk rustiger geworden en staat meer open voor de mening van anderen. Ze werkt hard en heeft een eigen leven opgebouwd. Ook heeft ze geleerd hoe ze met geld moet omgaan. En verder is ze een spontane, lieve en zorgzame zus.”

Hoe kunnen anderen haar helpen?
“Sharon begrijpt soms niet goed wat je zegt. Ze kan dan geïrriteerd reageren of een antwoord geven dat niet past bij de vraag. Het helpt haar om het dan nog eens rustig in kleine stapjes uit te leggen. En niet te veel zijpaden in te slaan. En als ze echt geïrriteerd is, kun je haar het beste even met rust laten of afleiden met iets anders.”

Waaraan merk je dat je een licht verstandelijke beperking hebt?
“Als er te veel tegelijk gebeurt of als er te veel prikkels zijn, stapelt het vanbinnen. Dan weet ik het allemaal niet meer. Dan blokkeer ik en loop ik weg zonder iets te zeggen en heb maling aan iedereen. Zoals op eerdere werkplekken. Ik bleef weg als mensen me niet begrepen of ik hen niet begreep, daardoor ging steeds mis. Ook kan ik niet goed lezen, schrijven, rekenen en klokkijken. Daar moeten anderen mij bij helpen.

Nu gaat het beter, wat heb je daarin geleerd?
"Van mijn begeleiders heb ik geleerd om het te zeggen als het me te veel wordt en mijn rust te pakken. Meestal lukt me dat ook. Ik ga dan even een rondje lopen of naar muziek luisteren. Daarna kan ik weer beter nadenken. Ook maak ik nu betere keuzes en denk ik meer na over wat ik doe. Want ik wil mijn zoontje het goede voorbeeld geven. Vroeger had ik foute vrienden, waardoor ik foute dingen deed, dat wil ik echt niet meer.”

Wie helpen jou bij wat je moeilijk vindt?
Mijn vrouw helpt me bij het lezen en schrijven, mijn schoonmoeder doet onze financiën en de post. Elke week komt mijn begeleidster Klaaske. Zij helpt mij om dingen op een rijtje te zetten. En Wouter, de begeleider op de voetbalwerkplaats, helpt me om het gedrag van andere mensen te begrijpen. Daardoor kan ik met meer respect met anderen omgaan. Alleen als ik verlies met voetballen, vind ik dat nog steeds moeilijk. Want voetballen is winnen voor mij.”

Waar ben je trots op?
Hoe mijn leven nu is; een lieve vrouw, mijn zoontje en mijn werk bij Vitesse. Ik heb een jaarkaart gekregen en krijg voetbalshirts en -schoenen. Ook maak ik regelmatig een praatje met de spelers. Dat vind ik leuk!”

Hoe kunnen andere mensen jou helpen als je het even niet meer weet?
“Mij de tijd geven als het me te veel wordt en ik afhaak. Mij het rustig nog een keer uitleggen. En me de ruimte geven als ik zeg dat ik even weg wil.”

"Raymond houdt van gezelligheid en maakt graag een praatje. Hij belt me vrijwel elk weekend op om te bespreken wat we de komende week gaan doen en hoe de wedstrijd van Vitesse was. In teamverband werken vindt Raymond het leukst. Zelfstandig werken vindt hij maar niets, dan doet hij de klus en meldt zich daarna af.”

Hoe help je Raymond bij wat hij moeilijk vindt?
“’s Morgen starten we met koffie en een werkbespreking, zodat Raymond weet wat er van hem verwacht wordt. Omdat hij moeilijk leest, leggen we het duidelijk uit met korte zinnen en in kleine stappen. Ook werken we zoveel mogelijk in koppeltjes. Nu werkt hij vooral met zijn oom, die ook vrijwilliger is. Dat geeft hem extra steun. Die heeft hij nodig, want zijn vrouw is pas geopereerd en de zorg voor het huishouden en hun zoontje komt nu meer bij hem terecht.
Daarnaast geven we hem de tijd om de dingen op zijn eigen tempo te doen. Halverwege de morgen loop ik altijd een rondje om te kijken of het allemaal lukt. En als hij niet lekker in zijn vel zit, neem ik hem even apart zodat hij zijn verhaal kan doen.”

Wat is de kracht van Raymond?
“Wat ik mooi aan Raymond vind, is zijn betrokkenheid en interesse in de ander. Hij vraagt altijd hoe het met je gaat, hoe het weekend is verlopen. Hij is sociaal en helpt graag. Zo probeert hij voor de voetbalwerkplaats een oefenwedstrijd te regelen met ons team of neemt hij soms zijn zwager mee, die het ook leuk vindt om iets bij ons te doen. Ook heeft hij humor; hij kan leuk vertellen over zijn avonturen in het weekend, als hij bijvoorbeeld te veel gedronken heeft. Hij lacht dan smakelijk om zijn eigen domme acties.”

Hoe kunnen anderen hem helpen?
“Met geduld en duidelijkheid komt Raymond het beste tot zijn recht. Dan weet hij wat hij moet doen en dat hij daar de tijd voor krijgt. En hem in zijn waarde laten als hij iets vertelt, waarvan je je afvraagt of het wel helemaal klopt. Als je dan te veel doorvraagt, merk je dat hij dat lastig vindt.”

Hoe helpt u Raymond bij wat hij moeilijk vindt?
“Te veel drukte en prikkels breken hem op, dan haakt hij af. Of hij gaat door en wil er daarna niet meer heen. Daar praten we over. Of wanneer mensen op zijn werk niet haar hem luisteren. Daar goed mee omgaan moet hij nog leren.
Mijn dochter Michelle regelt de meeste zaken en doet de rekeningen en zo. Dat is te moeilijk voor Raymond. Ik houd het overzicht. Verder komt hij bijna dagelijks even langs. Soms om raad te vragen als er iets is met zijn zoontje of als hij zich niet lekker voelt. Maar ook gewoon om een kopje koffie te drinken voor de gezelligheid of aan zijn brommobiel te sleutelen.

Waar bent u trots op?
Al met al ben ik trots op hoe hij zich heeft ontwikkeld. Met zijn verleden had hij ook in de gevangenis kunnen belanden of aan de drugs kunnen raken. De geboorte van zijn zoontje heeft hem extra gemotiveerd; hij wil boven alles een goede vader zijn.”

Hoe kunnen anderen hem helpen?
“Door te herkennen wanneer de drukte hem te veel wordt en hem dan even met rust te laten. En door rekening te houden met dat hij niet kan lezen. Als ik dingen uitleg of een afspraak voor hem maak, spreek ik dat altijd in, zodat hij het kan terughoren.”