“Praten over seks maakt mensen minder kwetsbaar”

“Seksualiteit is een recht van ons allemaal. We zijn allemaal seksuele wezens, van jong tot oud. Onze seksuele gezondheid draait om onze wensen en de ruimte hiervoor, op het gebied van relaties, intimiteit en seksualiteit. Ook voor mensen met een verstandelijke beperking is dit een belangrijk onderwerp. Deze doelgroep is helaas kwetsbaar voor negatieve ervaringen. We denken daarom vaak vanuit bescherming. En zeggen dingen als: pas op dat je niet zwanger wordt, pas op dat je geen soa krijgt, pas op dat je niet over iemands grenzen gaat. Maar er is daarnaast ook een positief geluid nodig over de fijne dingen aan seks. Als je weet wat je fijn vindt en waar je ja op wil zeggen, weet je ook veel beter waar je nee tegen wil zeggen. En durf je dat ook beter.

Breder dan seks

Seksualiteit kan een moeilijk onderwerp zijn om over te praten. Mensen worden er soms ongemakkelijk van. Professionals aarzelen soms om hierover in gesprek te gaan. Cliënten durven niet altijd hierover hun vragen te stellen of eventuele problemen aan te kaarten. Als we er niet over praten met elkaar, dan gaan cliënten vaak zelf op zoek naar antwoorden en oplossingen. Vaak denken we alleen aan seks, maar het is veel breder dan dat. Het gaat ook over het aangaan van relaties, aanrakingen en fijne sensaties. Ik heb het idee dat we tegenwoordig wel iets makkelijker over dit onderwerp praten. Je ziet er meer over op tv, er wordt over gesproken in podcasts zoals de Sekszusjes. Er gebeurt veel rondom dit onderwerp. Het proces om het meer bespreekbaar te maken is dus in goede zin in beweging.

Uitdagingen door (verstandelijke) beperking

Mensen met een (verstandelijke) beperking krijgen op dit vlak soms ook te maken met meer uitdagingen. Denk aan het lerend vermogen. Ook op het gebied van seksuele vorming moet je dingen regelmatig herhalen. Daarnaast loopt iemand zijn seksuele ontwikkeling niet altijd synchroon aan iemands kalenderleeftijd. Vaak zie je een disharmonisch profiel. Dan heeft iemand het lichaam van een 25-jarige, maar gedraagt iemand zich sociaal emotioneel veel jonger. Dat speelt mee in seksueel gedrag of contact leggen. Verder is het zo dat mensen die beschermd wonen, minder ruimte hebben voor seksueel oefengedrag. Ze wonen bijvoorbeeld in een groep en gaan minder of niet zelf op pad. Dat biedt minder mogelijkheden om anderen te ontmoeten.

Open gespreksklimaat

Het is belangrijk om een open gespreksklimaat te creëren. Dat is een voorwaarde om tot een gezonde seksuele ontwikkeling te komen. Het is aannemelijk dat iemand ergens in zijn leven te maken krijgt met vragen of problemen rondom seksualiteit. Voor cliënten is het belangrijk dat ze dan goede en betrouwbare informatie krijgen. Als mensen het zelf moeten gaan uitdokteren gaan ze vaak naar internet voor antwoorden, of porno wordt als voorbeeld genomen. Het is aan ons om eventuele aannames vroegtijdig bij te sturen. Het dagelijks leven biedt veel mogelijkheden om over dit thema in gesprek te gaan. En ook voorbeeldgedrag is belangrijk. Hoe ga je om met relaties? En met elkaar aanraken? Hoe spreek je over mannen en vrouwen en over verliefd zijn op wie je wil? Naast ouders en opvoeders geven ook begeleiders cliënten veel mee als het gaat om seksuele ontwikkeling. Het is belangrijk om je hiervan bewust te zijn.

Alledaags gespreksonderwerp

Mijn tip is om er een alledaags gespreksonderwerp van te maken, van jongs af aan. Het dagelijks leven biedt vaak aanknopingspunten om in gesprek te gaan, zoals situaties op tv of rondom lichamelijke verzorging. Daarnaast kan je praten over gevoelens, zoals verliefd zijn en verschillende relaties, van vriendschap tot verkering. Probeer het natuurlijk in te weven in alledaagse gesprekken. Het is ok om te benoemen dat het niet altijd een gemakkelijk onderwerp is om over te praten. Maar ook dat het een belangrijk onderwerp is en dat dit de reden is om er over te praten. Door erover te praten samen, ontstaat er meer vertrouwen.

Kwetsbaar

Het bijstaan van kwetsbare mensen bij dit kwetsbare onderwerp vind ik mooi. Ik hou van de complexiteit die vaak wel speelt in de levens van cliënten. Seksualiteit kreeg lange tijd weinig aandacht in de zorg. Vaak gaan we er pas mee aan de slag als er problemen of vragen zijn op dit gebied. Mijn doel is om het preventief aan te pakken en het gesprek te stimuleren, want dat werkt meer beschermend. En het sluit bovendien aan bij de fijne aspecten die je wil aanspreken in iemands leven.”

Webinar: ‘Hoe vaak doe jij het?’

Liesbeth geeft 27 maart een webinar ‘Hoe vaak doe jij het?’. In het webinar draait het om het gesprek over seks met mensen met een LVB. Speciaal voor verwanten en begeleiders. Aanmelden kan via: https://maandvandeleukeseks.nl/agenda/